Wie denk je wel niet dat je bent? Het parvenusyndroom is een sluipmoordenaar
Jij hoort hier niet. Jij bent hier door toevalstreffers terechtgekomen. Op een dag val je door de mand, en dan hebben we je door: je moet weg. Hoe durf je te denken dat je wat waard bent?
Deze tekst is een testpublicatie van mijn aanstaande boek over perfectionisme
Je telefoon gaat over, en je neemt op. Het is iemand van de opleiding met een strenge stem, die je aanspreekt bij je volledige voor- en achternamen. “Ik vrees dat jouw toelating tot deze opleiding een fout was. We verwachtten van je dat je in staat was deze opleiding goed te volgen, maar we moeten de conclusie trekken dat dit niet het geval is. We zijn teleurgesteld dat je onze tijd hebt verdaan een waardevolle plek van een intelligente, hardwerkende student hebt ingenomen. We gaan opnames van jou gebruiken als case study, om beter te kunnen filteren op kwaliteit, en het koren van goede studenten kunnen scheiden van kaf als jij. We hopen je hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.”
Kaf als jij
Hoe verbaasd ben je nou eigenlijk echt? Je had dit telefoontje toch al wel verwacht? Je weet best dat je toevallig bent toegelaten hier op de opleiding, tussen de naadjes doorgekropen. Die cijfers van je eindexamen: gelukje, omdat je toevallig een gemakkelijk jaar had, en bovendien ben je gematst door die leuke leraar.
Je hebt in je studie tot nu toe zowel hogere als lagere cijfers gehaald. Alle goede resultaten zijn niet het gevolg van je inspanning, je intelligentie en je analytisch vermogen, maar omdat je toevallig goed had gegokt. Alle mindere resultaten zijn uiteraard wel een perfecte weerspiegeling van je onvermogen: je bent niet slim genoeg, je weet niet genoeg, je hebt geen discipline, je bent gewoon ongeschikt als student.
Je wist dus dat je vroeger of later door de mand zou vallen. En dat is nu gebeurd. Een opluchting, maar ook een bevestiging: je bent niets waard, je kunt het niet, je hoort hier niet.
Absurd en overdreven? Natuurlijk. Maar is het ook herkenbaar? Voor de echte faalangstige perfectionist dit is het expliciete horrorscenario dat geboren wordt uit het impliciete opgejaagde gevoel dat hij constant heeft als student.
Uiteraard is dit scenario fictie. Het is dermate grof om studenten op deze wijze door de modder te trekken, dat als je je voorstelt dat het bij een vriend of vriendin gebeurt, je terecht heel kwaad zou worden. Toch vrees je, dat dit op een dag bij jou gebeurt, al weet je waarschijnlijk rationeel dat dit niet zo is.
Parvenusyndroom
In het Engels noem je de gedachte dat je er niet bijhoort imposter syndrome, oftewel: parvenusyndroom. Op een dag val je door de mand, op een dag wordt ontdekt dat je hier niet hoort, dat de mensen om je heen dingen in je hebben gezien die er helemaal niet zijn, en dan val je toch hard van je wankele sociale voetstuk!